سونآی؛ آذربایجانین سئوگی گونو

بیلمیرم نه یه گؤره رسم اولوب هر کیمسه غرب کولتوروندان یاشایشیندا چؤخ ایشلتسه او قدر کیلاسلی دی!بونون دلیل لرینین بیری، بیزیم اؤز کولتورموزلا فولکلوروموزا تانیش اولماماقیمیز اولا بیلر. دئملی دی بیزیم اؤزوموزون ان گؤزل دب لریمیز اولا- اولا، هر دن اؤزگه کولتورلارینین دالیسیجا گئدیب، اؤزوموزی اؤنودوروک...

آمما هامی گوناهلار بیزده دئیل! فولکلوردان، کولتوردان دانیشانمیز یوخدو، تلویزیونوموزلا قئزئت لریمیزده، بو سیرادا آز دانیشیر و دئملی اولا بیلریک هئچ دانیشمیر!بو دب لرین بیری “سونآی” دی... نئچه میز بونون آدین ائشیتمیشیک؟! آمما بیر آیری کلمه دییرم: “ولنتاین”! دا بونو هامییز ائشیدیب سینیز! ولنتاین گؤزل بیر رسم دی. بیز بو گونون گؤزلیک لرین دانمیریک، آمما بیزیم ده کولتورموزدا بیر گون وار “سئوگیلی لر” اوچون... بو گونون آدی “سونآی” دی.

“سونآی”، آذربایجانین ولنتاینتی دی.یایین سون آیی خیرمن لر ییغیشارگئجه لر آی چیخارهئچ زامان آیین باخیشییایین سون چاغی کیمینسئودالی اولا بیلمز…

سونآی ندی؟

سونای بیر یوکسک رسیم دی، ایسلامدان قاباقدان ایندیه کیمی، بو گؤزل رسیم دیری ساخلانیب، اونودولمویوب.دوزدو بو رسیم گئتدیکجه، اؤز رنگین الدن وئریب، آمما ایندی ده چوخلو کندلرده بو گون سئوگیلی لر گونونه آدلانیر. سونآی آدیندان گلن کیمی، آیین سونونلا باغلانتی سی وار. بیز آذربایجانلیلارین فولکلوروندا، “آی”ین یوخاری یئری وار و بو کلمه، افسانه لریمیزده چؤخ قولاقیمیزا چاتیب.

سونآی ایلین اؤ گونودور کی گوندوزنن گئجه بیر حدده یئتیشیب، اصطلاحدا “اعتدال” حدینده اولورلار. دئمک اولار بو گون، یایین سون گونودور... آذربایجاندا، سئوگی گونو...بو گئجه ده، گون له اولدوز 180 درجه لی زاویه ده قرار تاپیب، گون باتاندا دوز بیربیرین اوستونه دوشورلر. بو صحنه چوخ سرعتله اوز وئریر، آمما بو آن ابدیته کیمی ایدامه تاپیر. یوکسک افسانه لرده، بو صحنه عشقه تعبیر اولوب... سئوگیه... بیر سئوگی که سونو یوخدو...آمما بو گونو نئجه دیری ساخلاماق اولار؟ بیزلر ائلیه بیلریک ولنتاین کیمی، سونآیی دا دیری ساخلایاق...

نئجه کی ولنتاین-ین نمادی قیرمیزی قولچاقلار یا آیری شیءلر اولوب، سونآیین دا نمادی آی شکلینده قولچاقلار یا آیری نمادلار اولا بیلر که بیزلر دوزلدیب، بیر بیریمیزه پای وئریب، سونآیی رواج وئره بیلریک.

---

آخرین روز شهریور، روز سونآی است که به روایت افسانه های آذربایجان، روز عشق می باشد. روزی مناسب برای جایگزینی روز ولنتاین

می توانید برای اطلاعات بیشتر این پیوند را بخوانید.

لطفـاً از آینده برایم بـگو

نویسنده: ندا عبدی
یک بعد از ظهر خنک بود که با دوستم در خیابان شهید بهشتی(دانشکده) در حال برگشت از خرید بودیم. دوستم بی مقدمه گفت: "همکلاسی ام رفته پیش فالگیر! خیلی حرفاش درست بوده! هر چی گفته راست از آب درآمده، اما من می  ترسم برم اونجا! میای با هم بریم؟"
خیلی وقت بود که دنبال یک سوژه مناسب برای نشریه می گشتم! این همان سوژه بود انگار...
- شماره شو داری؟
- نه! صبر کن زنگ بزنم از "ائل آی" بگیرم!
دقایقی بعد شماره فالگیر مذکور در دست من بود. اما برای تماس گرفتن هنوز هم تردید داشتم. چندی قبل نیروی انتظامی آذربایجان غربی اعلام کرده بود با این مراکز برخورد جدی می کند و شاید همین موضوع باعث شد وقتی شماره را می گیرم دستانم بلرزد.
شماره را گرفتم

...

لای لای دئدیم یاتاسان

نگاهی به لالایی در زبان، فرهنگ و فولکلور آذربایجان که در شماره 26 نشریه شهامت منتشر شده است.

"به قلم ندا عبدی"

انسان از ابتدای آفرینش دوستدار نظم و هماهنگی بوده است. این نظم و هماهنگی تا حدی پیش رفته که حتی اصوات هم تابع نظم شده و آهنگ ها را به وجود آورده است. طبیعت و سرشت آدمی همواره از شنیدن موسیقی و ریتم زیبا به وجد آمده، مشعوف می شود و در این میان، حتی لالایی های مادرانه نیز حکایت از این موضوع دارند.

آنچه به عنوان لالایی در گوش نوزاد خوانده می شود، حکایت از ظرایفی دارد که ضمن انتقال آرامش به کودک، به وی فرهنگ و فولکلور را نیز منتقل می کند. آنچه امروز به عنوان لالایی در گوش کودک خوانده می>شود، حکایت از گذشتگان دارد؛ گذشتگانی که این لالایی را برای اولین بار بر زبان آورده اند و این لالایی ها از نسلی به نسلی و بصورت سینه به سینه به امروز انتقال داده شده است.
هر منطقه ای و هر قومی برای خود لالایی ها و سبک های خاصی دارند و حتی نام لالایی در فرهنگ های مختلف، متفاوت است. در منطقه آذربایجان، مادر برای نوزادش، در خلوت دو نفره شان »لای لای« می خواند و از امیدها و آرزوها، بیم ها و ترس ها، شکوه ها و ناله ها و... سخن می>گوید. اما نکته مهم در لالایی های مادران آذربایجان، استفاده از فرم بایاتی در بیان آنهاست. از آنجا که بایاتی جزئی جدایی ناپذیر از فرهنگ مردم آذربایجان شده است و در شادی ها و غم ها، آگاهانه یا ناخودآگاه از مضمون بایاتی سود می برند، در لالایی گویی نیز بایاتی کاربرد خاص خود را یافته است.
در اینجا چند نمونه از لای لای های معروف مادران آذربایجان را می خوانیم و سپس اشاره مختصری به مضمون آن خواهیم داشت:
لای لای دئدیم یاتاسان
قیزیل گوله باتاسان
قیزیل گولون ایچینده
شیرین یوخو تاپاسان
یکی از زیباترین گل ها در فولکلور آذربایجان، همانا گل محمدی می باشد که با عطر و بوی دل انگیزش، دوست داشتنی تر می نماید. و چه زیباست تشبیه فرزند به این گل، چرا که فرزند از دید والدین، زیباترین و خوشبوترین گل روی زمین است. مادر در گوش فرزندش می خواند: لالایی گفتم که بخوابی... در میان گل های سرخ فرو بروی... در میان گلهای سرخ... خوابی شیرین بیابی...